Seksverslaving | Wat is seksverslaving? Hoe kan ik stoppen?

Wat is seksverslaving?

Geen enkele manier van aan seks doen vormt op zich een seksverslaving. Of jouw seksuele gedragspatroon een seksverslaving is, hangt niet af van je seksuele voorkeur, frequentie of de sociale acceptatie, maar van de relatie tussen je seksuele gedrag en wat dit in jouw leven betekent.

Belangrijkste kenmerken van seksverslaving zijn:

• Je seksuele gedrag is schadelijk.
• Het lukt je niet dit te veranderen.

Wat is seksueel gedrag?

Seksueel gedrag zijn alle activiteiten die op seks zijn gericht. Bijvoorbeeld: masturberen, porno, seks met je partner, prostitutie, telefoonseks, affaires, webcamseks, sexting, datingsites, parenclubs, darkrooms, cruising, exhibitionisme, fetisjisme, voyeurisme, sm, illegale seksuele activiteiten etc.

Schade door seksverslaving

Seksverslaving gaat om seksueel gedrag met ingrijpende negatieve gevolgen. Die schade kan van alles zijn. Als je avonden porno kijkt dan kun je je gezin, hobby’s of werk verwaarlozen. Geheime datingsites kunnen je relatie schaden. Prostitutiebezoek kan meer tijd en geld kosten dan goed voor je is. En onbeschermde seks in darkrooms kan riskant zijn voor jouw gezondheid of die van anderen. Soms is de schade seksueel, maar altijd ligt hij ook op andere terreinen zoals gezondheid, inkomen, zelfbeeld, relaties.

Is er geen schade, dan is er geen seksverslaving. Hou je veel van seks en vind je het fijn dan is dat natuurlijk geen probleem.

Seksverslaving en controleverlies

Je wilt stoppen, maar telkens lukt dit niet. Je neemt je bijvoorbeeld voor om niet meer te chatten, maar kunt geen weerstand bieden aan de drang. Of je kunt geen maathouden waardoor porno kijken al gauw uren in beslag neemt die je eigenlijk aan iets anders had moeten besteden.

Seksverslavingsgedrag kun je zien als een gewoontepatroon dat zichzelf in stand houdt. Deze zogenaamde verslavingscyclus is een zich steeds herhalende cirkel waarin iets het gedrag triggert dat in een spannende roes uiteindelijk leidt tot de daad. Het orgasme is meestal niet eens waar het echt om draait, maar eerder de opwindende weg ernaartoe. Daarna volgt spijt, berouw, schaamte of een gevoel van ‘is dit het nou’, wat weer de aanloop is naar de nieuwe cyclus.  Als je je eigen triggers goed kent, heb je een behulpzame tool om de verslavingscyclus te doorbreken.

Heb ik een seksverslaving?

Doe de zelfdiagnose. Beantwoord onderstaande vragen om te bepalen in hoeverre jij een seksverslaving hebt.

1. Heeft je seksuele gedrag nadelige effecten op andere levensgebieden zoals: werk/studie, gezondheid, financiën, je relatie, vriendschappen/sociale contacten, hobby’s of vrijetijdsbestedingen? JA / NEE
2. Gaat je seksuele gedrag in tegen je persoonlijke normen en waarden of staat het voor jou belangrijke levensdoelen in de weg? JA / NEE
3. Heb je meermaals tevergeefs geprobeerd je seksuele gedrag te veranderen of te stoppen? JA / NEE
4. Heb je de neiging om aan seks te doen als je je onprettig voelt, zoals bij stress, angst, boosheid, somberheid of verdriet? JA / NEE
5. Hou je je seksuele gedrag geheim uit angst dat het wordt ontdekt? JA / NEE
6. Voel je je afhankelijk van je seksuele gedrag en worstel je om ergens anders voldoening uit te krijgen? JA / NEE
7. Heb je steeds sterkere prikkels nodig om dezelfde opwinding te bereiken? JA / NEE
8. Vind je het moeilijk om je te concentreren op andere levensgebieden vanwege je gedachten en gevoelens over je seksuele gedrag? JA / NEE
9. Heb je ooit gedacht dat je meer uit je leven kon halen als je niet zo met seks bezig was? JA / NEE
10. Voelt het voor jou alsof je je seksuele gedrag onbeheersbaar is. JA / NEE

Heb je op vijf of meer vragen ja geantwoord dan vertoont jouw relatie tot seks belangrijke kenmerken van een seksverslaving.

Oorzaken van seksverslaving

1. Seksverslaving als ontspoord gedragspatroon

Een seksverslaving wil niet altijd zeggen dat er iets vreselijk mis met je is. Bij seks komt dopamine vrij wat een enorme gevoelsboost geeft. Het beloningssysteem van de hersenen zorgt zo dat we graag aan seks doen. Tegelijkertijd ligt seks in onze samenleving overal voor het opscheppen, zeker op internet.

Sommige mensen ontwikkelen geleidelijk aan gewoontes waarbij hun seksuele gedrag steeds meer ruimte inneemt en zo geleidelijk andere belangrijke aspecten van hun leven verdringt. Zitten ze eenmaal in deze groef dan kan het lastig zijn daar weer uit te stappen.

2. Seksverslaving als vluchtheuvel

Seksverslaving kan ook een patroon zijn dat je (onbewust) ontwikkeld hebt voor het vermijden van ongemakkelijke gevoelens, zoals eenzaamheid, leegte, stress, (faal)angst of boosheid.

Er zijn verschillende oorzaken waardoor mensen met seks hun gevoel proberen te regelen bij vaak niet-seksuele behoeften.  Ze kunnen bijvoorbeeld te maken hebben met hoe je bent opgevoed, negatieve jeugdervaringen zoals trauma of seksueel misbruik, psychische problemen zoals depressie, je persoonlijkheid (denk aan impulsief gedrag) of gebruik van middelen. Sommige mensen verlangen naar een fijne, intieme relatie, maar vinden het tegelijk ook lastig om dit aan te gaan. Anderen hebben moeite met eigenwaarde.

Seksverslaving is in wezen geen verslaving aan seks. Het is eerder een falend copingmechanisme.

Eigenlijk gaat het hier dus niet om een seksueel probleem, maar wordt seks gebruikt voor affectregulatie, dus om je beter te voelen. Stoppen met de seksverslaving is dan ook niet voldoende, want het lost het achterliggende probleem niet op. Prostitutie vult uiteindelijk geen gevoel van leegte. Porno is geen alternatief voor een gemis aan intimiteit in je relatie.

3. Meerdere problemen

Soms speelt naast de seksverslaving nog een ander probleem. Het kan de oorzaak zijn van die seksverslaving, maar het kan er ook naast bestaan of gedeeltelijk mee overlappen. Iemand die verslavingsgevoelig is, kan een doseerprobleem hebben met bijvoorbeeld roken, drank of drugs evenzeer als met seks. Bij mensen die last hebben van obsessieve gedachtes kan de inhoud van die obsessie ook betrekking hebben op seks. Je kunt op het spoor komen dat mogelijk nog een ander probleem speelt als je symptomen opmerkt die niet per se bij seksverslaving lijken te passen.

4. Seksverslaving door een lichamelijke aandoening

Seksverslavingsgedrag kan in uitzonderlijke gevallen ook een kenmerk zijn van een lichamelijke aandoening, zoals hersenletsel, een ziekte (dementie, de ziekte van Parkinson) of medicijngebruik.

Er is mogelijk ook een lichamelijke oorzaak bij:

• Begin van de seksverslaving op middelbare leeftijd of ouder.
• Regressie na aanvankelijk normale seksualiteit.
• Buitensporige agressie.

Het beloop van seksverslaving

Doe je niets aan je seksverslaving wat gebeurt er dan? De meeste mensen laten vroeg of laat hun seksverslaving achter zich. Sommigen ‘groeien eruit’ als de omstandigheden veranderen wanneer ze in een andere levensfase komen. Je bent bijvoorbeeld klaar met je studie en start een geregeld bestaan met een relatie. Als seksverslaving deel is van een depressie, kan het overgaan van de depressie voldoende zijn om uit de groef van de seksverslaving te stappen. Nadeel van een afwachtende houding zijn het onnodig voortduren van de schadelijke gevolgen en bij sommigen de hang naar steeds extremere prikkels. Bovendien ben je bij latere tegenslag in je leven mogelijk opnieuw kwetsbaar als je niets gedaan hebt aan eventuele onderliggende oorzaken.

Ga je wel aan de slag met je seksverslaving dan stop je het schadelijke gedrag en werk je aan de oorzaken. Zo zorg je beter voor jezelf op een manier die wel bij je past.

Seksverslaving zelf stoppen of hulp inschakelen?

Wil je van je seksverslaving af en twijfel je nog tussen op eigen kracht of met hulp? Onderstaande stappen helpen je bij je keuze.

Check 1: Is het wel echt een seksverslaving?
(Zie: ‘Wat is seksverslaving?’ en ‘Heb ik een seksverslaving?’)

Check 2: Moet ik eerst langs de dokter?
(Zie: ‘Seksverslaving door een lichamelijke aandoening’) Vermoed je een lichamelijke oorzaak of twijfel je ga dan altijd langs de dokter. Zo weet je zeker dat er geen lichamelijke oorzaken zijn.

Check 3: Wil ik er echt voor gaan?
Seksverslaving is ingesleten, grotendeels onbewust gedrag. Om dat te veranderen moet je er een tijd bewust je schouders onder zetten. Je moet er echt voor willen gaan. Ben je bereid daar je project van te maken en er tijd, aandacht en moeite in te investeren?

Check 4:  Ben ik goed in plannen en projecten?
Ben jij iemand die gewend is op eigen kracht projecten uit te voeren en zichzelf makkelijk scherp houdt of loop je de kans dat je missie versloft als iemand anders je niet aan je agenda houdt?

Check 5: Heb ik familie of vrienden die er voor mij zijn?
Heb je steun in je omgeving? Familie of vrienden met een luisterend oor die er voor je zijn? Iemand bij wie je met je verhaal terechtkunt en die niet oordeelt?

Check 6: Heb ik ‘alleen’ een seksverslaving?
Of spelen er nog andere zaken of omstandigheden die aandacht vragen of het moeilijker kunnen maken? Denk bijvoorbeeld aan een negatief zelfbeeld, boosheid, eenzaamheid, traumatische gebeurtenissen in het verleden of persoonlijkheidskenmerken. Ook de omstandigheden en of je verder lekker in je vel zit maken uit.

Check 7: Hoelang heb ik al een seksverslaving?
Zelf doen is makkelijker als je nog niet zo lang een seksverslaving hebt, het is lastiger als je seksverslaving al jaren duurt of als je al vanaf je puberteit seksverslaafd was en het dus eigenlijk nooit anders hebt gedaan.

Seksverslaving stoppen op eigen kracht

Dit is geen zelfhulpboek met een stap-voor-stap-handleiding (daarover volgt later een apart artikel). Toch zijn hier een paar tips als je op eigen kracht je seksverslaving wilt stoppen:

Begin niet lukraak. Hou eerst een paar weken een dagboek bij (gewoon een appje op je pc met een wachtwoord). Doe daarin iedere dag aan zelfreflectie. Stel jezelf vragen als: Welke omstandigheden triggeren mijn gedrag? Wat is dan mijn reactie (wat voel ik, denk ik, doe ik)? Welke oorzaken en omstandigheden zie ik die mijn verslavingsgedrag triggeren? Waar zijn eerdere pogingen mislukt (en hoe ga ik het nu anders doen)? Schrijf in je dagboek ook over waar je het voor doet. Wat is voor jou belangrijk  in je leve?  Je relatie, sport, vrienden, gezond eten? Wat belangrijk is in je leven verdient aandacht.

Maak vervolgens een plan op basis van je dagboekaantekeningen. Een goed plan heeft in ieder geval een concreet doel, aanpak/strategie, termijn, tussenevaluaties. Wees realistisch.

Gebruik je dagboek om iedere dag even aan zelfreflectie te doen en tussentijds te evalueren. Hoe ging het vandaag? Welke uitdagingen zie je morgen?

Wees vriendelijk voor jezelf. Je bent geen seksverslaving, je hebt er een.

Seksverslaving stoppen met hulp

Er zijn verschillende manieren: het kan bij een therapeut, maar er zijn ook praatgroepen, bijvoorbeeld van S.A. of S.L.A.A.

Praatgroepen: Even googlen en een keer een afspraak maken om te zien of het klikt en de aanpak van de groep bij jou past.

Therapeut: Je kunt kiezen voor een instelling of een vrijgevestigde therapeut. Bij een instelling is vaak gespecialiseerde hulp voor eventuele achterliggende problemen (bijvoorbeeld een psychiater). Daar staat tegenover dat je meedraait in een programma en niet je eigen behandelaar kunt kiezen. Bij een vrijgevestigde therapeut is de therapie volledig op jou afgestemd. Je werkt een-op-een met een behandelaar waar het mee klikt. Daar staat tegenover dat deze soms langere wachtlijsten kunnen hebben.

Vergoeding is (deels) mogelijk met een verwijsbrief van je huisarts. Overleg vooraf ook even met je verzekeraar bij wie je financieel het beste uit bent.

Sommige therapeuten – zoals ik – willen geen samenwerking met verzekeraars. Nadeel hiervan is dat je de kosten zelf moet dragen. Voordeel is dat de therapie volledig door de behoeften van de cliënt kan worden bepaald omdat de verzekeraar hier geen zeg in heeft.

Ben je ondernemer of professional dan is personal coaching soms de beste oplossing. Kijk op onze coachingsite: Psylon – coaching voor professionals. Je kunt ook contact opnemen voor meer informatie.

Heb je nog vragen?

Heb je nog vragen of wil je een afspraak maken? Bel 020 644 56 58 (ma-vrij, 09.00 – 17.00 uur). Of vul het contactformulier in.