Grenzen stellen
Grenzen geven het verschil aan tussen jou en de ander. Wat past wel bij jou en wat niet? Wat mogen anderen wel bij jou en wat niet? Dankzij je grenzen ben jij duidelijk zichtbaar – voor jezelf en voor de anderen.
Ken je grenzen
Je grenzen kun je natuurlijk alleen maar aangeven voor zover je jezelf kent. Weten wie jij bent wil zeggen: weten wat je voelt, wat je denkt en wat je behoeften zijn. Niemand kan je dat afpakken, want je mag alles voelen, denken en willen – je bent een vrij mens. Dat geldt voor jou, maar natuurlijk ook voor de ander.
Grenzen geven het verschil aan tussen jou en de ander.
Behoeften verschillen
Maar wat nu als je voor jouw behoeften iets van de ander nodig hebt? Jij hebt bijvoorbeeld zin in seks, je wilt met de feestdagen samen naar je ouders (of juist niet). Hoe vind je elkaar in het grensgebied? Je kunt niet nemen wat je hebben wil. Jij kunt wel zin in seks hebben, maar je partner die dat niet wil, heeft evenveel recht van spreken.
Grenzen stellen in twee stappen
Er zijn twee stappen nodig om er samen uit te komen:
1. Je moet je eigen grenzen kennen én die van de ander.
Je moet dus van elkaar weten wat je voelt, denkt en wilt. Dat lijkt voor de hand liggend, maar behoeften zijn niet altijd meteen duidelijk. Praat er daarom over en vul het niet in voor de ander. Ga niet in discussie en heb geen kritiek op de wensen van de ander. Ieders verlangen mag er zijn, ook als jij er anders in staat. Dit is geen onderhandeling. Zorg dat je zo helder mogelijk vertelt wat jij wil en dat je ook precies weet wat de ander wil.
2. Niet nemen, wel gunnen
Je kunt niet elkaars grenzen overschrijden, maar je kunt elkaar wel iets gunnen. Als je elkaars behoeften kent, dan kun je kijken hoe je de ander tegemoet kunt komen. Je geeft dan iets wat van jou is aan de ander. Je gunt wat jij kunt missen. Wat je niet kunt missen moet je natuurlijk niet weggeven. Dan zou je slecht voor jezelf zorgen en is de kans op boosheid en wrok achteraf groot.
Grenzen en gunfactor
Essentieel is dus dat je niet neemt, wat niet gegeven is. Je kunt wel vragen, maar mag het niet pakken. Soms is het onderscheid moeilijk herkenbaar. Je zin doordrijven, manipuleren, dreigen en in de slachtofferrol gaan zitten kunnen heel subtiel gebeuren. Maar het blijven machtsmiddelen en zijn daarmee een vorm van pakken.
Grenzen stellen en elkaar vinden kan als vanzelf gaan. Als in een dans. Maar wanneer het niet lukt, is het goed om je de twee stappen duidelijk voor ogen te hebben. Misschien had je nog niet voldoende helder wat je zelf eigenlijk wilde? Misschien nam je de verantwoordelijkheid voor de behoeften van de ander over? En voelde je je toch niet onder druk gezet?
Grensoverschrijding
Maar wat nu als de ander toch over je grens gaat?
Je hebt helder wat jouw grens is en de ander gaat eroverheen. Hij dringt aan om te vrijen of zeurt dat je mee moet op visite naar zijn moeder. Is dit voor jou niet o.k., dan moet het consequenties hebben. Anders kun je net zo goed geen grenzen hebben. Hoe je ermee omgaat hangt af van hoe ernstig je de grensoverschrijding ervaart. Was het een vergissing of opzet? Een incident of de zoveelste keer? Een onderwerp dat voor jou extra belangrijk is of een futiliteit? Uiteindelijk kies je de bij jou passende manier om je grenzen aan te geven. Een kleine hint is soms voldoende. Soms is er meer nodig.
Je bent zelf verantwoordelijk voor jouw grenzen.
Zelf verantwoordelijk
De ander is niet verantwoordelijk voor jouw grenzen, dat ben je zelf. Verwacht dus niet dat de ander jouw grenzen wel zal bewaken, dat moet je zelf doen. Soms is een half woord of luchtige opmerking daarvoor genoeg, soms ook niet. En één keer je grenzen aangeven is niet altijd voldoende. Je zult het iedere keer opnieuw moeten doen als ze overschreden worden.
Grenzen stellen soms moeilijk
Iemand confronteren met jouw grens is niet per se leuk. Het liefst zijn we het met elkaar eens, maar verwacht niet altijd instemming of begrip wanneer je je grenzen stelt.
Ben je onzeker over jezelf dan kan het al helemaal lastig zijn. Je zult dan moeten leren om anderen ook teleur te stellen als dat nodig. Alleen zo kun je goed voor jezelf zorgen. Wanneer je dit moeilijk vindt, praat dan eens met een therapeut. Grenzen stellen kun je leren.
Vage grenzen
Lukt het structureel niet om je eigen grenzen of die van de ander te respecteren, ga dan verder kijken. Misschien zitten jullie vast in een dynamiek die eens werkte, maar nu niet meer. Misschien vervagen jouw eigen grenzen al snel en zorg je voor je het weet alleen nog voor de ander.
Oude patronen en overtuigingen kunnen in de weg staan, door ervaringen in eerdere relaties of vanuit je jeugd. Inzicht is dan de eerste stap naar verandering. Therapie kan je daarbij helpen.
Vragen over grenzen stellen?
Wil je weten relatietherapie of individuele therapie iets voor je is of heb je gewoon een vraag lees dan verder of neem contact op.